Sigmaplan

Context en ruimere situering project

Vlaanderen beter beschermen tegen overstromingen uit de Schelde en haar zijrivieren. Dat is het uitgangspunt van het Sigmaplan, dat in 2005 en 2006 door de Vlaamse Regering werd beslist. Het Sigmaplan is een slim toekomstproject dat onze regio veiliger maakt door ze beter te beschermen tegen overstromingen. Tegelijk maakt het Sigmaplan het ecosysteem van de Schelde en haar zijrivieren robuust. Rond die veerkrachtige Schelde wordt Europees uitzonderlijke natuur gecreëerd, waar wandelaars met volle teugen van kunnen genieten. Ook exploitatie van de rivier en scheepvaart blijven gegarandeerd. Zo werkt het Sigmaplan aan een veilig, natuurlijk en economisch aantrekkelijk Scheldegebied.

Het Sigmaplan omvat verschillende projectgebieden, verspreid over een groot deel van Vlaanderen. Deze projectgebieden liggen langs de getijdenrivieren. Dat zijn de Schelde en haar zijrivieren de Durme, de Rupel, de Nete, de Kleine Nete, de Grote Nete, de Dijle en de Zenne.

Zowat 260 kilometer rivieren zijn bij het project betrokken. Het Sigmaplan maakt niet alleen de directe omgeving van de rivieren en de projectgebieden veiliger. Ook verderop vermindert de kans op overstromingen.

Het Sigmaproject Nete en Kleine Nete is een van de deelprojecten van dit Sigmaplan.

Wat is al gebeurd?

Voor de zones Beneden Nete en Varenheuvel-Abroek startte de opmaak van het inrichtingsplan in 2011. Dit plan beschrijft de ruimtelijke invulling en de exacte contouren van het overstromingsgebied, welke natuurtypes ontwikkeld worden… Het landbouweffectenrapport (LER) werd midden november 2011 afgerond. Uit dat onderzoek bleek dat er een grote impact te verwachten was op de landbouwactiviteiten in het gebied Varenheuvel-Abroek. In overleg met de landbouworganisaties en de andere betrokkenen werden daarom bijkomende locatie-alternatieven onderzocht.

Een eerste locatie-alternatief, de vallei van de Kleine Nete tussen Varenheuvel-Abroek en Lier, werd onderzocht in de eerste helft van 2012. Dit gebied bood echter onvoldoende potenties om de vooropgestelde doelstellingen te realiseren.

Daarom werden, op basis van de beslissing van de Vlaamse Regering van 22 juli 2012, drie bijkomende locatie-alternatieven geselecteerd. Zoekgebied 1 rond Hof Ter Lachenen, de vijvers aan Anderstadt en de Polder van Lier, zoekgebied 2 tussen Netekanaal en samenvloeiingsgebied van Grote en Kleine Nete en zoekgebied 3 aan de monding van de Grote Nete.

Uit het onderzoek bleek zoekgebied 2 niet geschikt voor de realisatie van de Sigmadoelen. Zoekgebied 1 en zoekgebied 3 hebben wel potenties om een groot aaneengesloten wetland met rietpartijen en open water te realiseren.

Voor het gebied Varenheuvel-Abroek is een nieuw voorstel uitgewerkt, waardoor een gebied van 75 ha ten zuiden van de Kleine Pulse Beek toch behouden kan blijven voor landbouw. Het overige gebied krijgt een natuurlijke invulling waarbij winteroverstromingen vanuit de Kleine Pulse Beek mogelijk blijven. Het landbouwgebied krijgt eigen afwateringsgrachten naar de Kleine Nete, zodat er geen water vanuit het landbouwgebied naar het natuurgebied zal stromen. Er komt een flankerend beleid (verzachtende maatregelen opgemaakt in overleg met de landbouwsector) op maat voor de landbouwers die gronden hebben in het toekomstig natuurgebied (beslissing Vlaamse Regering 4 april 2014).

Een deel van de oorspronkelijke natuurdoelstellingen voor Varenheuvel-Abroek verschuift naar het mondingsgebied van de Grote Nete (50 ha nieuwe natte natuur) en de Beneden Nete bij Lier (25 ha bijkomende natte natuur).

In de Beneden Nete zal er zo in totaal ca. 65 ha geclusterde natte natuur komen geschikt als leefgebied voor verschillende doelsoorten (vogels, zoogdieren, vissen, amfibieën en reptielen). De reeds bestaande gecontroleerde overstromingsgebieden Anderstadt I en II en Polder van Lier krijgen een meer waardevolle natuurinvulling, net als de zone Hof van Lachenen en de Vijvers aan Anderstadt. Anderstadt I wordt ontpolderd zodat een gecontroleerde nevengeul ontstaat en de getijden meer ruimte krijgen.

In het mondingsgebied van de Grote Nete onderzocht het Agentschap voor Natuur en Bos de mogelijkheden voor waterrijke natuur. Waterwegen en Zeekanaal ging na of bijkomende ingrepen op vlak van veiligheid nodig zijn. Dit onderzoek toonde aan dat de inrichting van zo’n 50 ha wetland met rietpartijen en open water hier mogelijk is en dat voor de zijwaterlopen van de Grote Nete mogelijk extra veiligheidsmaatregelen kunnen genomen worden.

In overleg met de projectmatige werkgroepen zijn inrichtingsplannen voor de weerhouden zones uitgewerkt. Deze plannen werden in juni en juli 2014 voorgesteld aan het brede publiek op infomarkten in Nijlen en Lier.

Stand van zaken

Ondertussen werd in juli 2017 voor de volledige cluster Nete en Kleine Nete een plan-MER goedgekeurd.

Voor de gebieden rond Beneden Nete lopen gedetailleerde technische studies. Het formeel goedkeuringstraject voor het nieuwe Gewestelijk Ruimtelijk Uitvoeringsplan (GRUP) voor de zone van de Beneden Nete samen met Pallieterland is lopend.

Voor het mondingsgebied van de Grote Nete is de volgende stap de uitwerking van de technische inrichtingsplannen. Hiervoor worden de resultaten van het beschrijvend bodemonderzoek (uitgevoerd in opdracht van OVAM), het milieu-hygiënisch onderzoek, de archeologische studie en de topografische opmetingen afgewacht.

Voor Varenheuvel-Abroek is een landinrichtingsnota in opmaak, als aanzet voor de verdere uitwerking van de inrichting van het landbouwgebied. Momenteel voert de VLM-Grondenbank onderhandelingen rond aankopen en grondenruil met een aantal zwaar getroffen landbouwers.

Meer informatie leest u op de website van het Sigmaplan (link naar Nete en Kleine Nete)

Verdere planning

Het milieueffectenrapport (plan-MER) werd in juli 2017 goedgekeurd. Dat rapport brengt de impact van het project op het leefmilieu in kaart.

De procedure voor de goedkeuring van een gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan (GRUP) voor de zone van de Beneden Nete loopt. De voorlopige vaststelling van het GRUP gebeurde op 9 maart 2018.. Voor de andere zones zullen de volgende jaren ook GRUP’s opgemaakt worden. Deze plannen vervangen de bestemmingen en voorschriften van het oorspronkelijke gewestplan voor de locaties waar de bijkomende natuurgebieden komen.

Zodra het ruimtelijk uitvoeringsplan definitief vastgesteld is, kunnen de stedenbouwkundige vergunningen aangevraagd worden voor de inrichting van de gebieden. Als deze vergunningen afgeleverd zijn, kunnen de werken voor de inrichting van de overstromingsgebieden van start gaan. Dat zal voor de eerste zone – de Beneden Nete in Lier – rond de zomerperiode van 2019 zijn.