Hoe we van Vlaanderen weer een spons kunnen maken
De Droge Delta is een ontwerpend onderzoek naar ruimtelijke hefbomen in de strijd tegen waterschaarste, dat in 2020 werd opgestart door LABO RUIMTE, het samenwerkingsverband tussen het Departement Omgeving en het Team Vlaams Bouwmeester. De belangrijkste inzichten uit deze studie, waaraan verschillende onderzoeksteams en experten meewerkten, zijn nu gebundeld in een publicatie.
Heel wat ontwerpers en onderzoekers werkten mee aan het onderzoek, en gingen in discussie met vele experten en actoren die de inzichten verrijkten. ‘De Droge Delta’ is geen klassiek academisch onderzoekswerk, maar een ‘ontwerpend’ onderzoek. Ontwerpend denken en verbeeldingskracht werden als middelen ingezet om de problematiek en oorzaken van droogte te verkennen, om de samenhang met ons ruimtegebruik in kaart te brengen en om de mogelijke oplossingsrichtingen, de wenselijke verandering van het landschap en onze leefomgeving te verbeelden.
In een eerste fase van het onderzoek brachten Sweco, CLUSTER landschap en stedenbouw en Universiteit Antwerpen de droogte-uitdagingen voor Vlaanderen in kaart, toonden ze hoe die uitdagingen – maar ook de potenties tot het langer vasthouden van water – heel verschillend zijn naargelang van het gebied waarin je werkt, en wat mogelijke ruimtelijke strategieën of bouwstenen zijn waar ontwerpers en ruimtelijke planners mee aan de slag kunnen.
Die bouwstenen werden in de tweede fase door drie ontwerpteams uitgetest op drie concrete gebieden. Het team van LAMA landschapsarchitecten toont hoe het gebied van de Kleine Nete nog verder kan evolueren tot een belangrijk drinkwatergebied voor Vlaanderen. Landschap- en stedenbouwbureau Omgeving en Hesselteer werkten op de Moervaartdepressie en de dekzandrug Maldegem- Stekene, en brachten in beeld hoe een zoetwaterlinie ontwikkeld kan worden als buffer tegen droogte én de oprukkende verzilting. Tractebel, H+N+S landschapsarchitecten en IMDC ten slotte, illustreren hoe we in het landschap van de Dendervallei het reliëf, de bodem en het watersysteem opnieuw meer sturend kunnen maken bij het nemen van maatregelen om droogte of wateroverlast te bestrijden.
Deze publicatie bundelt op een toegankelijke manier de belangrijkste inzichten uit de eerste fase en uit de drie ontwerpverkenningen van de tweede fase. Het boek omvat ook een beeldessay met foto’s van Michiel De Cleene, die op onze vraag in beeld bracht hoe water in de drie onderzochte gebieden intrinsiek verbonden is met het landschap. Omdat Michiel in maart op pad ging, tijdens een van de natste maanden van 2023, zien we heel wat natte landschappen. Maar natte maanden tijdens het voorjaar, zoals bijvoorbeeld in februari 2020, behoeden ons niet per definitie voor een droge zomer. Wie graag meer wil weten, kan de volledige rapporten van twee en een half jaar onderzoekswerk erop nalezen op drogedelta.be.
Met deze publicatie hoopt Vlaanderen het debat over toekomstig beleid én concrete gebiedsprojecten te inspireren, en het water tussen ruimtelijk planners en ontwerpers aan de ene zijde, en experten op het gebied van water, bodem en ondergrond aan de andere zijde, iets minder diep te maken.
